Διεκδικώντας μια θέση στην Υγεία

Στις 7 Απριλίου όλος ο κόσμος συγκεντρώνεται να γιορτάσει την Παγκόσμια Ημέρα Υγείας. Αυτή η ετήσια εκδήλωση που διοργανώνεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση για τα παγκόσμια ζητήματα υγείας και την προώθηση πρακτικών υγιεινής διαβίωσης. Το φετινό θέμα "Χτίζοντας έναν δικαιότερο, υγιέστερο κόσμο", τονίζει τη σημασία της ισότητας στην υγεία και της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη από όλους.

Τα επιτεύγματα της παγκόσμιας δημόσιας υγείας τις τελευταίες επτά δεκαετίες που έχουν βελτιώσει την υγεία, την ευημερία και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο είναι γνωστά: η εξάλειψη της ευλογιάς, η σχεδόν καθολική ανοσοποίηση των παιδιών μέσω του εμβολιασμού, η μείωση των ετήσιων κρουσμάτων πολιομυελίτιδας κατά 99%, το εμβόλιο κατά της ελονοσίας, ο έλεγχος και ο περιορισμός των κρουσμάτων με φυματίωση και η εξασφάλιση καθαρού νερού για δισεκατομμύρια ανθρώπους είναι μόνο κάποια από αυτά1.

Η πανδημία COVID-19 έφερε στο φως τις έντονες ανισότητες που αφορούν στην υγειονομική περίθαλψη σε όλο τον κόσμο2. Καθώς οι χώρες συνεχίζουν να παλεύουν με την πανδημία και τις συνέπειές της, είναι πιο σημαντικό από ποτέ να δοθεί προτεραιότητα στην ισότητα στην υγεία και να διασφαλιστεί ότι όλοι έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας.

Η οικοδόμηση ενός δικαιότερου, πιο υγιούς κόσμου απαιτεί την αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών καθοριστικών παραγόντων της υγείας. Αυτό περιλαμβάνει την αντιμετώπιση της φτώχειας, τη βελτίωση της εκπαίδευσης, την προώθηση της ισότητας των φύλων και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Σημαίνει ακόμα, τη διασφάλιση ότι όλοι έχουν πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη, ανεξάρτητα από το εισόδημα, τη φυλή ή την τοποθεσία τους3. Σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη παραμένει πρόκληση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές, όπου οι υποδομές υγειονομικής περίθαλψης είναι συχνά περιορισμένες και οι επαγγελματίες υγείας λίγοι σε αριθμό4. Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε βασικές παροχές υγείας. Σχεδόν δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με πολύ μεγάλες δαπάνες για την υγεία, γεγονός που βαραίνει τη ζυγαριά ιδιαίτερα προς τη πλευρά των οικονομικά ασθενέστερων1. 

Όσον αφορά στην Ελλάδα, το Σύνταγμά αποδίδει στην Υγεία διττό χαρακτήρα. Αρχικά, πρόκειται για ατομικό δικαίωμα: «Καθένας έχει δικαίωμα στη προστασία της υγείας και της γενετικής του ταυτότητας». Κάθε δικαίωμα ωστόσο, συνοδεύεται από μια υποχρέωση. Την υποχρέωση που έχει καθείς στον εαυτό του να τον φροντίζει, να τον αποδέχεται και να τον βελτιώνει. Από την άλλη, δεσπόζει η κοινωνική διάσταση του δικαιώματος: «Το κράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών και παίρνει ειδικά μέτρα για τη προστασία της νεότητας, του γήρατος, της αναπηρίας και για τη περίθαλψη των απόρων»5 . Η Παγκόσμια Υγεία επομένως, δεν είναι μόνο προσωπική υπόθεση, αλλά αποτελεί πολιτική και κοινωνική επιλογή. Χρειάζεται μια ισχυρή πολιτική ηγεσία κι ένας λαός που να απαιτεί και να διεκδικεί.

 Η χώρα μας φαίνεται να διακατέχεται από την απαραίτητη ευαισθησία απέναντι σε θέματα υγείας και να κάνει προσπάθεια να φέρει ένα βήμα πιο κοντά όλους τους ανθρώπους της. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται δράσεις προς πολλές κατευθύνσεις. Αρχικά, η ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας με την θεσμοθέτηση του οικογενειακού ιατρού, τα προγράμματα πρόληψης και προαγωγής της Υγείας, καθώς επίσης και η δημιουργία περισσότερων Τοπικών Ομάδων Υγείας (Τ.ΟΜ.Υ), στοχεύουν στην «αποκέντρωση» των μεγάλων νοσοκομείων και στην σωστή καθοδήγηση των ανθρώπων σε θέματα υγείας6. Ακόμα, γίνεται προσπάθεια αναβάθμισης της ποιότητας της ενδονοσοκομειακής παρεχόμενης φροντίδας. Επίσης, σημαντική είναι και η προσπάθεια που γίνεται για τη μείωση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. Το Πανελλήνιο Πρόγραμμα “GRIPP” το οποίο χρηματοδοτείται από το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, υλοποιείται σε δέκα δημόσια νοσοκομεία, και στοχεύει στη μείωση των λοιμώξεων και στην υιοθέτηση πιο ασφαλών και τεκμηριωμένων πρακτικών7. Τα Εθνικά Σχέδια Δράσης για την ψυχική υγεία και για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία, αλλά και η ειδική μέριμνα για τη φροντίδα των προσφύγων και των μεταναστών, δείχνουν τη διάθεση συμπερίληψης και προστασίας όλων των ευάλωτων πληθυσμών 8,9,10. Τέλος, το Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής συμβάλλει στην κάλυψη των αναγκών όσων κατοικούν σε νησιωτικές και απομακρυσμένες αγροτικές και ορεινές δυσπρόσιτες περιοχές 11.

 Παρά τις προσπάθειες ωστόσο, τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ανισότητες δεν έχουν εξαλειφθεί και η βέβαιη πρόσβαση στην υγεία από όλους δεν αποτελεί σήμερα ένα κεκτημένο, γεγονός που σημαίνει πως ο δρόμος είναι μακρύς. Σύμφωνα με το άρθρο τρία του Παγκόσμιου Σχεδίου Δράσης «17 στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ» έως το 2030 ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην βέλτιστη αντιμετώπιση των μολυσματικών ασθενειών, όπως το HIV/AIDS, τη φυματίωση και την ηπατίτιδα, στις μεταδοτικές ασθένειες και στην ψυχική υγεία, στην κατάχρηση ουσιών, στην καταπολέμηση του καπνίσματος, στην πρόσβαση σε εμβόλια και σε φάρμακα, στη χρηματοδότηση του τομέα της υγείας και σε θέματα υγειονομικού προσωπικού 12.

 Την Παγκόσμια Ημέρα Υγείας 2023, ας ενωθούμε για να οικοδομήσουμε έναν πιο δίκαιο, πιο υγιή κόσμο για όλους. Δίνοντας προτεραιότητα στην ισότητα στον τομέα της υγείας και επενδύοντας σε υποδομές υγειονομικής περίθαλψης και στην ανάπτυξη εργατικού δυναμικού, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι όλοι έχουμε πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη και την ευκαιρία να ζήσουμε μια υγιή ζωή. Η πένα αυτού του άρθρου ανήκει σε μένα από την Ελλάδα. Ανήκει στην Μαίρη από την Αμερική, στον Σαούντ από την Αφρική, στον Κιάνγκ από την Κίνα. Ανήκει σε όλους εμάς που είμαστε υπεύθυνοι του χρόνου τέτοια μέρα να έχουμε βάλει, αν όχι πολλά, τουλάχιστον ένα τσεκ, στην «to do» για τη υγεία λίστα μας.

Αρχοντία Μούτου, Υπεύθυνη Επιτήρησης Λοιμώξεων, CLEO

Πηγές

1. Campaign tooklit. 75 years of improving public health. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: https://www.who.int/campaigns/75-years-of-improving-public-health/campaign-toolkit
2. Inequality in Access to Essential Health and Medicine: COVID19 Vaccines. https://www.undp./publications/inequality-access-essential-health-and-medicine-covid19-vaccines
3. Top 10 Ways To Improve Health And Health Equity.2022. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: https://www.americanprogress.org/article/top-10-ways-to-improve-health-and-health-equity/
4. Caldwell, J. T., Ford, C. L., Wallace, S. P., Wang, M. C., & Takahashi, L. M. (2017). Racial and ethnic residential segregation and access to health care in rural areas. Health & place, 43, 104-112.
5. Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Η Βουλή των Ελλήνων. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagma/
6. Στεργίου, Ε. Α. (2023). Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στα πλαίσια των σύγχρονων συστημάτων υγείας (Master's thesis).
7. Πανελλήνιο Πρόγραμμα για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων και της Μικροβιακής Αντοχής GRIPP-SNF 2021-2026. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: https://www.cleoresearch.org/el/work/gripp-snf-el
8. Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο:http://www.opengov.gr/yyka/?p=3940 
9. Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο:http://www..gr/ypep/?p=699
10. Access to healthcare services for refugees and asylum seekers in Greece. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο:https://help.unhcr.org/greece/living-in-greece/access-to-healthcare/
11. Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο:https://edit.gov.gr/
12. 17 GOALS. UNITED NATIONS. Available in: https://sdgs.un.org/goals