Ίδρυμα Στ. Νιάρχος και CLEO: Προσοχή στην περιεγχειρητική χρήση αντιβιοτικών
To “Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος” συμμετείχε στο 29ο Πανελλήνιο Χειρουργικό Συνέδριο και Διεθνές Χειρουργικό Φόρουμ 2014 που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα και παρουσίασε τα ευρήματα της νέας έρευνας του αναφορικά με την χορήγηση περιεγχειρητικής αντιμικροβιακής προφύλαξης (ΠΑΠ). Το CLEO ιδρύθηκε το 2011 με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος με στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας των ασθενών και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στα ελληνικά νοσοκομεία, με έμφαση στην πρόληψη των λοιμώξεων και τη μείωση της αλόγιστης χρήσης αντιβιοτικών στα νοσοκομεία. Αποτελεί μια συνεργατική πρωτοβουλία που έχει αναλάβει ο καθηγητής από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Pennsylvania, Θεοκλής Ζαούτης, μαζί με τις δύο Πανεπιστημιακές Παιδιατρικές Κλινικές που λειτουργούν στα νοσοκομεία παίδων Αγία Σοφία και Παναγιώτη & Αγλαΐας Κυριακού. Η έρευνα αναφορικά με την χορήγηση ΠΑΠ πραγματοποιήθηκε σε παιδιατρικό νοσοκομείο των Αθηνών την περίοδο Απρίλιος 2013Σεπτέμβριος 2014, όπου η χειρουργός παίδων Αναστασία Δημοπούλου, με την υποστήριξη του CLEO, μελέτησε τις συνήθεις πρακτικές των χειρουργών του εν λόγω νοσοκομείου.
Η συγκεκριμένη έρευνα τοποθετεί στο επίκεντρο δύο βασικά δεδομένα: η χορήγηση ΠΑΠ σε χρονικό διάστημα έως 60 λεπτών πριν την χειρουργική τομή είναι καίριας σημασίας για την πρόληψη της εμφάνισης λοιμώξεων στα χειρουργικά τραύματα ασθενών, ενώ παράλληλα, η επιλογή του κατάλληλου αντιβιοτικού καθώς και η χορήγηση του για τη σωστή διάρκεια (συνήθως λιγότερο από 24 ώρες) είναι μείζονος σημασίας, τόσο για την αποφυγή της ανάπτυξης ανθεκτικών μικροβίων, όσο και για την μείωση του κόστους νοσοκομειακής περίθαλψης.
Με αυτά τα δεδομένα ως γνώμονα, το CLEO, κατά την περίοδο ΑπρίλιοςΙούλιος 2013, μελέτησε τόσο το είδος του αντιβιοτικού, όσο και τη διάρκεια της χορήγησής του στα πλαίσια της ΠΑΠ σε συνολικά 234 νοσηλευόμενα παιδιά που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι συνολικά, μόνο το 6,2% των παιδιών αυτών έλαβε το κατάλληλο αντιβιοτικό για τη σωστή διάρκεια. Πιο συγκεκριμένα, η διάρκεια χορήγησης της ΠΑΠ βρέθηκε να αγγίζει τις 7 ημέρες κατά μέσο όρο σε αντίθεση με τις 24 ώρες που συστήνουν οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης πολυανθεκτικών μικροβίων. Στο πλαίσιο αυτό, με πρωτοβουλία του CLEO πραγματοποιήθηκε απλή εκπαιδευτική παρέμβαση, κατά την οποία οι υπεύθυνοι χειρουργοί του νοσοκομείου ενημερώθηκαν για τα χαμηλά ποσοστά συμμόρφωσης τους με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για την ορθή χορήγηση ΠΑΠ, και έλαβαν αναλυτικό υλικό με τις απαραίτητες συστάσεις. Κατόπιν αυτής της απλής και κυρίως ανέξοδης παρέμβασης, το CLEO επανέλαβε την έρευνά του, καταγράφοντας νέα στοιχεία σχετικά με την χορήγηση της ΠΑΠ σε 548 νοσηλευόμενα παιδιά που χειρουργήθηκαν στην ίδια κλινική του ίδιου νοσοκομείου, κατά την περίοδο Ιανουάριος Σεπτέμβριος 2014. Τα αποτελέσματα αυτή τη φορά ήταν ενθαρρυντικά, καθώς η σωστή χορήγηση ΠΑΠ, η οποία ορίζεται ως η σωστή επιλογή αντιβιοτικού και η χορήγηση του για τη σωστή διάρκεια, υπερδεκαπλασιάστηκε, αγγίζοντας σχεδόν το 80%, εν αντιθέσει με το 6,2% που είχε καταγραφεί αρχικά. Παράλληλα, δεν παρατηρήθηκε καμία στατιστικά σημαντική αύξηση της εμφάνισης λοίμωξης χειρουργικού πεδίου.
Τα ευρήματα της εν λόγω έρευνας αποκτούν ιδιαίτερη αξία, αν ληφθεί υπόψη ότι στην Ελλάδα 1 στους 10 νοσηλευόμενους ασθενείς αναπτύσσουν νοσοκομειακή λοίμωξη, με αποτέλεσμα περίπου 3.000 Έλληνες πολίτες να χάνουν την ζωή τους κάθε χρόνο. Τα παραπάνω καταδεικνύουν την ύπαρξη σαφών περιθωρίων βελτίωσης, σχετικά με τη σωστή χορήγηση ΠΑΠ από τους χειρουργούς, βελτίωση που μπορεί να επιτευχθεί εντελώς ανέξοδα και χωρίς καμία αρνητική συνέπεια για την υγεία των ασθενών, μέσα από την ορθή πληροφόρηση τους.
