Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου της Παιδικής Ηλικίας : Η επιβίωση είναι εφικτή
Ο καρκίνος της παιδικής ηλικίας αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 1% των νέων διαγνώσεων καρκίνου, ετησίως. Αν και σπάνιος, αποτελεί κύρια αιτία θανάτου, μετά τα ατυχήματα, στις ηλικίες άνω τoυ έτους. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), υπολογίζεται ότι περίπου 400.000 παιδιά και έφηβοι αναπτύσσουν καρκίνο κάθε χρόνο παγκοσμίως. Στις χώρες με υψηλό εισόδημα πάνω από 80% των παιδιών που νοσούν, θεραπεύονται ενώ στις χαμηλού κα μεσαίου εισοδήματος χώρες το ποσοστό αυτό είναι μικρότερο του 30% των περιπτώσεων.
Γράφουν οι : Γραμματική-Χριστίνα Τσόπελα, Παιδίατρος, Ειδικός Πρόληψης Λοιμώξεων, CLEO, και, Αναστασία Ντικούδη, Νοσηλεύτρια, Ειδικός Πρόληψης Λοιμώξεων, CLEO και Υποψήφια Διδάκτωρ, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Το 2020, στην Ευρώπη, εκτιμάται ότι περίπου 15.500 νέες διαγνώσεις καρκίνου σημειώθηκαν σε παιδιά και εφήβους ηλικίας 0-19 ετών ενώ περίπου 2.000 έχασαν τη ζωή τους. Στην Ελλάδα, την ίδια περίοδο, καταγράφηκαν περίπου 340 νέα περιστατικά καρκίνου, και 52 απεβίωσαν. Στην Ελλάδα οι τρεις επικρατέστεροι τύποι παιδικού καρκίνου είναι η λευχαιμία, ο καρκίνος εγκεφάλου-κεντρικού νευρικού συστήματος και το λέμφωμα.
Τα παιδιά με καρκίνο προκειμένου να υποβληθούν στην κατάλληλη θεραπεία, περνούν μεγάλο διάστημα της θεραπείας τους εντός του νοσοκομείου. Παρουσιάζουν σημαντική δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος τους είτε λόγω της υποκείμενης νόσου τους είτε λόγω της έκθεσής τους στη χημειοθεραπεία, με αποτέλεσμα να είναι επιρρεπή σε λοιμώξεις. Συνήθως καθ’ όλη τη διάρκεια νοσηλεία τους έχουν τοποθετημένο κάποιο κεντρικό φλεβικό καθετήρα, ο οποίος είναι απαραίτητος καθώς παρέχει την δίοδο χορήγησης των θεραπευτικών σχημάτων που απαιτούνται και επιτρέπει και τη λήψη αιμοληψιών χωρίς πόνο. Η υποκείμενη νόσος τους, τα θεραπευτικά σχήματα που υποβάλλονται, η χρήση κεντρικών φλεβικών καθετήρων και η μακρά διάρκεια νοσηλεία τους είναι μερικοί από τους λόγους που καθιστούν τα παιδιά ευάλωτα στις νοσοκομειακές λοιμώξεις, οι οποίες συχνά απειλούν τη ζωή τους.
Το πρόβλημα των νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ υπολογίζεται ότι 7 ανά 100 νοσηλευόμενους ασθενείς στις αναπτυγμένες χώρες και 10 ανά 100 στις αναπτυσσόμενες θα αναπτύξουν τουλάχιστον 1 νοσοκομειακή λοιμωξη. Στην τελευταία μελέτη σημειακού επιπολασμού στην Ευρώπη υπολογίστηκε ότι 3,8 εκατομμύρια ασθενών εμφάνισε νοσοκομειακή λοίμωξη μεταξύ 2016-2017. Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα, η εκτιμώμενη ετήσια επίπτωση νοσοκομειακών λοιμώξεων ανερχόταν σε 4.3%, επηρεάζοντας περίπου 66.500 ασθενείς/ετησίως. Όλες οι μελέτες συμφωνούν ότι οι νοσοκομειακές λοιμώξεις σχετίζονται με παράταση του χρόνου νοσηλείας, αυξημένη νοσηρότητα, θνητότητα και κόστος, τόσο για τους ασθενείς και τις οικογένειες τους, όσο και για το κράτος. Επιπλέον επιτείνουν και το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής, δηλαδή της αντοχής που αναπτύσσουν οι μικροοργανισμοί στα αντιβιοτικά, με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο ή και καθόλου ευαίσθητοι σε αυτά.
Τα δεδομένα από τη μελέτη Childhood Cancer Survivor έδειξαν ότι οι παιδιατρικοί ογκολογικοί ασθενείς, ανάλογα με τον τύπο καρκίνου είχαν 1,6 έως 2,7 φορές περισσότερες πιθανότητες να νοσηλευτούν εξαιτίας κάποιας λοίμωξης σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Οι μικροβιαιμίες-λοιμώξεις που σχετίζονται με τους κεντρικούς φλεβικούς καθετήρες αποτελούν μια από τις πιο συχνές νοσοκομειακές λοιμώξεις στους παιδιατρικούς ασθενείς.
Λίγα δεδομένα υπάρχουν στην Ελλάδα σχετικά με τις μικροβιαιμίες που σχετίζονται με κεντρικό φλεβικό καθετήρα στους παιδιατρικούς ογκολογικούς ασθενείς. Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2018 σε έξι ογκολογικά/ αιματολογικά τμήματα στην Ελλάδα, καταγράφηκαν περίπου 3 λοιμώξεις που σχετίστηκαν με κεντρικό φλεβικό καθετήρα ανά 1000 μέρες κεντρικού φλεβικού καθετήρα, που είναι συγκριτικά χαμηλότερο σε σχέση με άλλα τμήματα που χρήζουν αυξημένης φροντίδας όπως είναι οι μονάδες εντατικής θεραπείας. Σε άλλη μελέτη, του 2019, σε 3 αιματολογικές/ ογκολογικές κλινικές στην Ελλάδα οι λοιμώξεις που σχετίζονται με κεντρικό φλεβικό καθετήρα σχετίστηκαν με επιπλέον αύξηση του κόστους νοσηλείας κατά 16.500 ευρώ περίπου ενώ παρατείναν τον χρόνο νοσηλείας κατά 24,8 ημέρες.
Ένας από τους πρωταρχικούς στόχους βελτίωσης της ποιότητας όλων των νοσηλευόμενων ασθενών, συμπεριλαμβανόμενων και των παιδιών με καρκίνο, θα πρέπει να είναι η πρόληψη των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. Μελέτες επισημαίνουν ότι > 50% των νοσοκομειακών λοιμώξεων μπορούν να προληφθούν χρησιμοποιώντας συνήθεις πρακτικές όπως είναι η υγιεινή χεριών και η εφαρμογή δέσμης μέτρων για την πρόληψή τους.
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Παιδικού Καρκίνου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 15 Φεβρουαρίου, με πρωτοβουλία της Διεθνούς Εταιρείας Παιδιατρικής Ογκολογίας (International Society of Paediatric Oncology - SIOP), για την ενημέρωση του κοινού σχετικά τους παιδικούς καρκίνους και για την ευαισθητοποίησή του σχετικά με τις ανάγκες των παιδιών που νοσούν από καρκίνο σε όλο τον πλανήτη.
Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας για τον Παιδικό Καρκίνο, είναι «Better Survival is achievable - #throughyourhands», με έμφαση στην απόδοση φόρου τιμής στους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και στον θετικό αντίκτυπο που έχουν στη ζωή των παιδιών και των εφήβων με καρκίνο.
Μια θετική εξέλιξη τα τελευταία χρόνια, είναι η αύξηση της ενημέρωσης όσον αφορά τον παιδικό καρκίνο, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την έναρξη σημαντικών πρωτοβουλιών για τη βελτίωση της πρόληψης και της αντιμετώπισής του. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ξεκίνησε την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για τον Παιδικό Καρκίνο, η οποία στοχεύει στην αύξηση του ρυθμού επιβίωσης τουλάχιστον κατά 60% παγκοσμίως έως το 2030, προωθώντας την πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας φροντίδα για τον καρκίνο για όλα τα παιδιά.
Είναι στο χέρι όλων μας να συμβάλλουμε στην υψηλής ποιότητας φροντίδα των μικρών μας ασθενών και επιπλέον να τα προστατεύσουμε από λοιμώξεις που μπορούν να προληφθούν, όπως είναι οι νοσοκομειακές λοιμώξεις.
Στην Ελλάδα υλοποιείται το πρόγραμμα GRIPP-SNF, το οποίο αποτελεί ένα πρωτοποριακό Εθνικό Πρόγραμμα για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων και της Μικροβιακής Αντοχής. Το πρόγραμμα πραγματοποιείται με την αποκλειστική δωρεά και χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας για την ενίσχυση και αναβάθμιση της Υγείας στην Ελλάδα». Υλοποιείται από το Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων – CLEO, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (Ο.ΔΙ.Π.Υ.), το Εθνικό και ΚαποδιστριακόΠανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), το Υπουργείο Υγείάς, τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και το Ινστιτούτο Βελτίωσης της Υγείας (IHI) της Αμερικής.
