Παγκόσμια Ημέρα για τον Καρκίνο: Η μεγάλη πρόκληση των νοσοκομειακών λοιμώξεων σε ασθενείς με καρκίνο
Ο καρκίνος είναι μια νόσος που μας αφορά όλους. Mπορεί να εμφανισθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, παρότι η συχνότητα εμφάνισης του αυξάνεται συναρτήσει της ηλικίας του ατόμου. Σύμφωνα µε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως, µετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Το 2020, στην Ευρώπη διαγνώστηκαν 2,7 εκατομμύρια άνθρωποι με τη νόσο, ενώ 1,3 εκατομμύρια άτομα επιπλέον έχασαν τη ζωή τους από αυτή. Στην Ελλάδα, καταγράφηκαν συνολικά 64.530 νέα περιστατικά καρκίνου την ίδια χρονιά. Ο καρκίνος είναι μια νόσος που επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στους ίδιους τους ασθενείς, ενώ επηρεάζει σοβαρά τόσο το οικογενειακό όσο και το φιλικό περιβάλλον τους.
Γράφει η Αναστασία Ντικούδη
Νοσηλεύτρια ΠΕ, MSc, PhD, CLEO
Η Παγκόσμια Ημέρα για τον Καρκίνο, που διοργανώνεται από την Ένωση για τον Διεθνή Έλεγχο του Καρκίνου (Union for International Cancer Control, UICC) και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 4 Φεβρουαρίου, είναι μια διεθνής πρωτοβουλία με στόχο να κινητοποιήσει τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η όποια αδυναμία της για αποτελεσματική πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη.
Παρότι ζούμε σε μια εποχή στην οποία σημαντικά επιτεύγματα σημειώνονται όσον αφορά την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου, πολλοί από τους ασθενείς με τη νόσο αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια σχετικά με την πρόσβαση στη φροντίδα υγείας. Το εισόδημα, το επίπεδο εκπαίδευσης, η γεωγραφική θέση και οι διακρίσεις με βάση την εθνικότητα, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ηλικία, την αναπηρία και τον τρόπο ζωής, είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την πρόσβαση στη φροντίδα. Έτσι, το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας για τον Καρκίνο, «Close the Care Gap», αποτελεί η ευαισθητοποίηση για το κενό που υπάρχει στη φροντίδα υγείας που επηρεάζει σχεδόν όλους, σε χώρες υψηλού καθώς και χαμηλού & μεσαίου εισοδήματος, ενώ κοστίζει πολυάριθμες ζωές.
Οι ασθενείς με καρκίνο εκτίθενται σε ένα ευρύ φάσμα νοσοκομειακών λοιμώξεων. Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας ο κίνδυνος λοίμωξης των ασθενών με καρκίνο είναι υψηλότερος απ’ ότι συνήθως. Αυτό συμβαίνει διότι λόγω της χημειοθεραπείας ελαττώνεται ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων στο αίμα, των κυττάρων δηλαδή που είναι υπεύθυνα για την άμυνα του οργανισμού ενάντια στις λοιμώξεις. Σε γενικές γραμμές πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι οποιαδήποτε λοίμωξη, που μπορεί ένας άνθρωπος με φυσιολογικό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων να την περάσει χωρίς εμφανή συμπτωματολογία και ανάγκη λήψης αγωγής, ίσως να είναι απειλητική για τη ζωή ενός ασθενή με καρκίνο εάν τα λευκά αιμοσφαίρια του βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα.
Οι μικροβιαιμίες αποτελούν μία από τις πιο συχνές νοσοκομειακές λοιμώξεις που απειλούν ακόμα και τη ζωή των ασθενών με καρκίνο. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, σχετίζονται με την παρουσία κεντρικών φλεβικών καθετήρων, τους οποίους φέρουν οι ασθενείς καθ’ όλη τη διάρκεια νοσηλείας τους για τη χορήγηση των μακροχρόνιων θεραπευτικών σχημάτων.
Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις οδηγούν σε παρατεταμένο χρόνο νοσηλείας ενώ μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε θάνατο. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι 1 στους 10 νοσηλευόμενους ασθενείς μπορεί να αποκτήσει νοσοκομειακή λοίμωξη κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του, ποσοστό το οποίο αυξάνεται για νοσηλευόμενους ασθενείς σε ογκολογικές μονάδες όπου συχνά παρατηρείται παρατεταμένο διάστημα νοσηλείας.
Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υλοποιείται το πρόγραμμα GRIPP-SNF, το οποίο αποτελεί ένα πρωτοποριακό Εθνικό Πρόγραμμα για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων και της Μικροβιακής Αντοχής. Το πρόγραμμα πραγματοποιείται με την αποκλειστική δωρεά και χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας για την ενίσχυση και αναβάθμιση της Υγείας στην Ελλάδα». Υλοποιείται από το Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων – CLEO, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (Ο.ΔΙ.Π.Υ.), το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), το Υπουργείο Υγείας, τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και το Ινστιτούτο Βελτίωσης της Υγείας (IHI) της Αμερικής. Το πρόγραμμα στοχεύει την επιτήρηση και την πρόληψη των νοσοκομειακών λοιμώξεων όλων των νοσηλευτικών μονάδων, συμπεριλαμβανομένων των ογκολογικών, σε 10 πιλοτικά νοσοκομεία της χώρας.
Ο εντοπισμός, η διαχείριση και η πρόληψη των νοσοκομειακών λοιμώξεων σε ασθενείς με καρκίνο μπορεί να αποτελέσει μεγάλη πρόκληση για τους επαγγελματίες υγείας. Απαιτείται η δημιουργία μια διεπιστημονικής ομάδας, η οποία θα απαρτίζεται από λοιμωξιολόγους, ογκολόγους, μικροβιολόγους και νοσηλευτές ελέγχου λοιμώξεων.
Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις αυξάνουν την οικονομική επιβάρυνση του εθνικού συστήματος υγείας και επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα της φροντίδας στους ασθενείς με καρκίνο. Συνεπώς, απαιτείται αυξημένη ευαισθητοποίηση και στοχευμένες στρατηγικές πρόληψης, επιτήρησης και ελέγχου της εμφάνισης και μετάδοσης των νοσοκομειακών παθογόνων στους ασθενείς με καρκίνο.
Το 2022 είναι η χρονιά που πρέπει όλοι μας να συμβάλλουμε στη μείωση του στίγματος της νόσου, να ακούσουμε τις ιστορίες των ανθρώπων που ζουν με τον καρκίνο και να αφήσουμε τις εμπειρίες των ανθρώπων αυτών να καθοδηγήσουν τις σκέψεις και τις πράξεις μας.
Έτσι, μπορούμε να αρχίσουμε να οικοδομούμε το όραμα για ένα πιο δίκαιο μέλλον - ένα μέλλον όπου οι άνθρωποι ζουν μια πιο υγιή ζωή και έχουν καλύτερη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, ανεξάρτητα από τον τόπο γέννησης, την ηλικίας τους, το φύλο τους, την εργασίας τους ή τον τρόπο ζωής τους.
