Νέα

[widgetkit id="120" name="Θεοκλής Ζαούτης Ted Med, Πολεμώντας τις νοσοκομειακές λοιμώξεις"]

Από Μαρία Τσιλιμιγκάκη

Σταύρος Νιάρχος, Αγία Σοφία και Παναγιώτη & Αγλαΐας Κυριακού

To “Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων­ Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος” συμμετείχε στο 29ο Πανελλήνιο Χειρουργικό Συνέδριο και Διεθνές Χειρουργικό Φόρουμ 2014 που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα και παρουσίασε τα ευρήματα της νέας έρευνας του αναφορικά με την χορήγηση περιεγχειρητικής αντιμικροβιακής προφύλαξης (ΠΑΠ). Το CLEO ιδρύθηκε το 2011 με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος με στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας των ασθενών και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στα ελληνικά νοσοκομεία, με έμφαση στην πρόληψη των λοιμώξεων και τη μείωση της αλόγιστης χρήσης αντιβιοτικών στα νοσοκομεία. Αποτελεί μια συνεργατική πρωτοβουλία που έχει αναλάβει ο καθηγητής από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Pennsylvania, Θεοκλής Ζαούτης, μαζί με τις δύο Πανεπιστημιακές Παιδιατρικές Κλινικές που λειτουργούν στα νοσοκομεία παίδων Αγία Σοφία και Παναγιώτη & Αγλαΐας Κυριακού. Η έρευνα αναφορικά με την χορήγηση ΠΑΠ πραγματοποιήθηκε σε παιδιατρικό νοσοκομείο των Αθηνών την περίοδο Απρίλιος 2013­Σεπτέμβριος 2014, όπου η χειρουργός παίδων Αναστασία Δημοπούλου, με την υποστήριξη του CLEO, μελέτησε τις συνήθεις πρακτικές των χειρουργών του εν λόγω νοσοκομείου.

Η συγκεκριμένη έρευνα τοποθετεί στο επίκεντρο δύο βασικά δεδομένα: ­ η χορήγηση ΠΑΠ σε χρονικό διάστημα έως 60 λεπτών πριν την χειρουργική τομή είναι καίριας σημασίας για την πρόληψη της εμφάνισης λοιμώξεων στα χειρουργικά τραύματα ασθενών, ενώ παράλληλα, ­ η επιλογή του κατάλληλου αντιβιοτικού καθώς και η χορήγηση του για τη σωστή διάρκεια (συνήθως λιγότερο από 24 ώρες) είναι μείζονος σημασίας, τόσο για την αποφυγή της ανάπτυξης ανθεκτικών μικροβίων, όσο και για την μείωση του κόστους νοσοκομειακής περίθαλψης.

Με αυτά τα δεδομένα ως γνώμονα, το CLEO, κατά την περίοδο Απρίλιος­Ιούλιος 2013, μελέτησε τόσο το είδος του αντιβιοτικού, όσο και τη διάρκεια της χορήγησής του στα πλαίσια της ΠΑΠ σε συνολικά 234 νοσηλευόμενα παιδιά που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι συνολικά, μόνο το 6,2% των παιδιών αυτών έλαβε το κατάλληλο αντιβιοτικό για τη σωστή διάρκεια. Πιο συγκεκριμένα, η διάρκεια χορήγησης της ΠΑΠ βρέθηκε να αγγίζει τις 7 ημέρες κατά μέσο όρο σε αντίθεση με τις 24 ώρες που συστήνουν οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης πολυανθεκτικών μικροβίων. Στο πλαίσιο αυτό, με πρωτοβουλία του CLEO πραγματοποιήθηκε απλή εκπαιδευτική παρέμβαση, κατά την οποία οι υπεύθυνοι χειρουργοί του νοσοκομείου ενημερώθηκαν για τα χαμηλά ποσοστά συμμόρφωσης τους με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για την ορθή χορήγηση ΠΑΠ, και έλαβαν αναλυτικό υλικό με τις απαραίτητες συστάσεις. Κατόπιν αυτής της απλής και κυρίως ανέξοδης παρέμβασης, το CLEO επανέλαβε την έρευνά του, καταγράφοντας νέα στοιχεία σχετικά με την χορήγηση της ΠΑΠ σε 548 νοσηλευόμενα παιδιά που χειρουργήθηκαν στην ίδια κλινική του ίδιου νοσοκομείου, κατά την περίοδο Ιανουάριος­ Σεπτέμβριος 2014. Τα αποτελέσματα αυτή τη φορά ήταν ενθαρρυντικά, καθώς η σωστή χορήγηση ΠΑΠ, η οποία ορίζεται ως η σωστή επιλογή αντιβιοτικού και η χορήγηση του για τη σωστή διάρκεια, υπερ­δεκαπλασιάστηκε, αγγίζοντας σχεδόν το 80%, εν αντιθέσει με το 6,2% που είχε καταγραφεί αρχικά. Παράλληλα, δεν παρατηρήθηκε καμία στατιστικά σημαντική αύξηση της εμφάνισης λοίμωξης χειρουργικού πεδίου.

Τα ευρήματα της εν λόγω έρευνας αποκτούν ιδιαίτερη αξία, αν ληφθεί υπόψη ότι στην Ελλάδα 1 στους 10 νοσηλευόμενους ασθενείς αναπτύσσουν νοσοκομειακή λοίμωξη, με αποτέλεσμα περίπου 3.000 Έλληνες πολίτες να χάνουν την ζωή τους κάθε χρόνο. Τα παραπάνω καταδεικνύουν την ύπαρξη σαφών περιθωρίων βελτίωσης, σχετικά με τη σωστή χορήγηση ΠΑΠ από τους χειρουργούς, βελτίωση που μπορεί να επιτευχθεί εντελώς ανέξοδα και χωρίς καμία αρνητική συνέπεια για την υγεία των ασθενών, μέσα από την ορθή πληροφόρηση τους.

www.ygeia360.gr

Στην Ελλάδα 1 στους 10 νοσηλευόµενους ασθενείς αναπτύσσουν νοσοκοµειακή λοίµωξη, µε αποτέλεσµα περίπου 3.000 Έλληνες πολίτες να χάνουν την ζωή τους κάθε χρόνο. Ο Καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδηµιολογίας Θεοκλής Ζαούτης  µιλά στο Capital Health για το πώς µπορεί να µειωθεί ο κίνδυνος των λοιµώξεων.
Πρόσφατη έρευνα που πραγµατοποίησε το “Κέντρο Κλινικής Επιδηµιολογίας και Έκβασης Νοσηµάτων - Ίδρυµα Σταύρος Νιάρχος” (CLEO) έδειξε πως η χορήγηση περιεγχειρητικής αντιµικροβιακής προφύλαξης (ΠΑΠ), σε χρονικό διάστηµα έως 60 λεπτών πριν την χειρουργική τοµή, είναι καίριας σηµασίας για την πρόληψη της εµφάνισης λοιµώξεων στα χειρουργικά τραύµατα ασθενών, ενώ παράλληλα η επιλογή του  κατάλληλου αντιβιοτικού καθώς και η χορήγησή του για τη σωστή διάρκεια (συνήθως λιγότερο από 24 ώρες) είναι µείζονος σηµασίας, τόσο για την αποφυγή της ανάπτυξης ανθεκτικών µικροβίων, όσο και  για την µείωση του κόστους νοσοκοµειακής περίθαλψης.
Με αφορµή τα ευρήµατα της έρευνας, ο Καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδηµιολογίας και επιστηµονικός υπεύθυνος του κέντρου Θεοκλής Ζαούτης, µιλά στο Capital Health για τη σηµασία της πρόληψης των ενδονοσοκοµειακών λοιµώξεων.

Συνέντευξη στη Βίκυ Κουρλιµπίνη

- Πόσο σοβαρό είναι το πρόβληµα των ενδονοσοκοµειακών λοιµώξεων (ΝΛ) στην Ελλάδα;
Τα προβλήµατα των ενδονοσοκοµειακών λοιµώξεων (ΝΛ) και της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά είναι µείζοντα προβλήµατα στην Ελλάδα και ξεπερνούν το µέγεθος που βλέπουµε στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Στην Ελλάδα, τα δεδοµένα δείχνουν ότι 1 στους 10 νοσηλευόµενους ασθενείς αναπτύσσουν µια λοίµωξη και πολλές από αυτές οφείλονται σε µικρόβια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα περίπου 3.000 Έλληνες πολίτες να χάνουν την ζωή τους κάθε χρόνο και ένα συνολικό κόστος για το ελληνικό σύστηµα υγείας που ανέρχεται σε 1,2 δις ευρώ τον χρόνο.

- Τι είναι η περιεγχειρητική αντιµικροβιακή προφύλαξη (ΠΑΠ) και πως ακριβώς µπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη των λοιµώξεων;
Οι λοιµώξεις χειρουργικού πεδίου (ΛΧΠ) είναι η δεύτερη πιο συχνή ενδονοσοκοµειακή λοίµωξη σε ενήλικες και παιδιά αγγίζοντας το 16% του συνόλου των ΝΛ. Οι ΛΧΠ αυξάνουν τη θνησιµότητα, καθώς και το κόστος υγειονοµικής περίθαλψης. Η περιεγχιερητική αντιµικροβιακή προφύλαξη (ΠΑΠ) αναφέρεται στη χορήγηση αντιβιοτικού για την πρόληψη των λοιµώξεων χειρουργικού πεδίου. Η χορήγηση της ΠΑΠ πρέπει να ξεκινά 60 λεπτά πριν την χειρουργική τοµή και να µην έχει διάρκεια µεγαλύτερη των 24 ωρών, δεδοµένου ότι δεν έχει αποδειχτεί ότι η περαιτέρω χορήγηση αντιβιοτικού συµβάλει στην πρόληψη των λοιµώξεων χειρουργικού πεδίου και αντίθετα έχει αποδειχτεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης µικροβίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. Επίσης, σύµφωνα µε τις διεθνείς κατευθηντήριες οδηγίες, τα αντιβιοτικά που πρέπει να χορηγούνται είναι συγκεκριµένα ανάλογα µε τον τύπο της χειρουργικής επέµβασης.

- Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από ενδονοσοκοµειακές λοιµώξεις και τι θα πρέπει να προσέχουν ασθενείς και ιατρικό προσωπικό;
Όλοι οι ασθενείς που νοσηλεύονται στο νοσοκοµείο κινδυνεύουν. Περισσότερο όµως κινδυνεύουν οι ασθενείς που ανήκουν σε οµάδες αυξηµένου κινδύνου. Για παράδειγµα, οι ασθενείς που νοσηλεύονται µ ε µονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), σε νεογνολογικές µονάδες, καθώς επίσης και οι ανοσοκατεσταλµένοι ασθενείς (π.χ. ογκολογικοί ασθενείς).   
Υπάρχει βιβλιογραφία που συνεχώς µεγαλώνει και υποδεικνύει ότι οι περισσότερες µπορούν να προληφθούν. Η ευθύνη της πρόληψης των ενδονοσοκοµειακών λοιµώξεων βαραίνει κυρίως το ιατρο-νοσηλευτικό προσωπικό, το οποίο θα πρέπει να τηρεί απλές τυποποιηµένες πρακτικές που η βιβλιογραφία έχει αποδείξει ότι προστατεύουν τους ασθενείς από τις ενδονοσοκοµειακές λοιµώξεις. Μία από τις πιο βασικές πρακτικές είναι η συµµόρφωση του ιατρο-νοσηλευτικού προσωπικού µε τους κανόνες υγιεινής των χεριών, η οποία δυστυχώς έχει βρεθεί να είναι εξαιρετικά χαµηλή τόσο σε χώρες του εξωτερικού, όσο και στην Ελλάδα. Σε αυτά τα πλαίσια, οι ασθενείς µπορούν να µειώσουν τον κίνδυνο να προσβληθούν από ΝΛ απαιτώντας από το ιατρο-νοσηλευτικό προσωπικό να «πλένει τα χέρια του» (υγιεινή των χεριών). Επιπρόσθετα, το ιατρο-νοσηλευτικο προσωπικό οφείλει να εµβολιάζεται κυρίως για τον ιό της γρίπης.  

- Πρόσφατα κάνατε µια έρευνα για τα υψηλά ποσοστά λοιµώξεων. Ποιά ήταν τα κυριότερα ευρήµατα της έρευνας και τι σας προβληµάτισε περισσότερο;
Πρόσφατα πραγµατοποιήσαµε έρευνα σε παιδιατρικο νοσοκοµείο των Αθηνών για την αποτύπωση του ποσοστού λοιµώξεων χειρουργικού πεδίου, καθώς και των συνήθων πρακτικών των χειρουργών αναφορικά µε τη χορήγηση ΠΑΠ. Αναφορικά µε το ποσοστό λοιµώξεων χειρουργικού πεδίου τα ευρήµατα ήταν ενθαρρυντικά δεδοµένου ότι βρέθηκε πως λιγότερο από το 1% των παιδιών ανέπτυξε ΛΧΠ. Αναφορικά µε τη χορήγηση ΠΑΠ, τα αποτελέσµατα κατέδειξαν ότι συνολικά, µόνο το 6,2% των παιδιών έλαβε το κατάλληλο αντιβιοτικό για τη σωστή διάρκεια. Πιο συγκεκριµένα, η διάρκεια χορήγησης της ΠΑΠ βρέθηκε να αγγίζει τις 7 ηµέρες κατά µέσο όρο σε αντίθεση µε τις 24 ώρες που συστήνουν οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.
Στο πλαίσιο αυτό, µε πρωτοβουλία του Κέντρου Κλινικής Επιδηµιολογίας και Έκβασης Νοσηµάτων- Ίδρυµα Σταύρος Νιάρχος (CLEO) πραγµατοποιήθηκε απλή εκπαιδευτική παρέµβαση, κατά την οποία οι υπεύθυνοι χειρουργοί του νοσοκοµείου ενηµερώθηκαν για τα χαµηλά ποσοστά συµµόρφωσης τους µε τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για την ορθή χορήγηση ΠΑΠ, και έλαβαν αναλυτικό υλικό µε τις απαραίτητες συστάσεις. Κατόπιν αυτής της απλής και κυρίως ανέξοδης παρέµβασης, οι µετρήσεις επαναλήφθηκαν και τα ευρήµατα ήταν εντυπωσιακά. Η σωστή χορήγηση ΠΑΠ υπερ-δεκαπλασιάστηκε, αγγίζοντας σχεδόν το 80%. Παράλληλα, θα πρέπει να τονιστεί ότι η ορθότερη χορήγηση της ΠΑΠ δεν οδήγησε σε αύξηση της εµφάνισης ΛΧΠ, που ενδεχοµένως να αποτελούσε και το κίνητρο («άγχος») των χειρουργών για παρατεταµένη χορήγηση των αντιβιοτικών.

- Πόσο σηµαντικό είναι το κοµµάτι της ενηµέρωσης των ασθενών;
Όπως προκύπτει και από τα παραπάνω, η ενηµέρωση, τόσο των πολιτών, όσο και του ιατρο-νοσηλευτικού προσωπικού είναι ιδαίτερα σηµαντική, τόσο για την πρόληψη των ενδονοσοκοµειακών λοιµώξεων, όσο και για την ορθότερη χρήση των αντιβιοτικών.

- Τι µπορεί να προκαλέσει η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών κα τι θα πρέπει να κάνουµε για να θωρακίσουµε τον οργανισµό µας;
Η χρήση των αντιβιοτικών είναι η κύρια αιτία που οδηγεί στην ανθεκτικότητα των µικροβίων στα αντιβιοτικά και περίπου το 50% των συνταγογραφούµενων αντιβιοτικών από τους γιατρούς ειναι ακατάλληλα. Η βασική ενέργεια που χρειάζεται για να τεθεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας είναι να αλλάξει ο τρόπος µε τον οποίο χρησιµοποιούνται τα αντιβιοτικά, δεδοµένου ότι µας «τελειώνουν» τα αποτελεσµατικά αντιβιοτικά για τη θεραπεία των λοιµώξεων.

* Ο Θεοκλής Ζαούτης είναι Καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδη µ ιολογίας στο Pennsylvania School of Medicine, επικεφαλής της Διεύθυνσης Ειδικών Λοι µ ώξεων στο Νοσοκο µ είο Παίδων της Φιλαδέλφειας (CHOP)  και επιστη µ ονικός υπεύθυνος του Κέντρου Κλινικής Επιδη µ ιολογίας & Έκβασης Νοση µ άτων - Ίδρυ µ α Σταύρος Νιάρχος στην Αθήνα (CLEO)

www.capitalhealth.gr

Παναγιώτα Καρλατήρα

Παρέµβαση για τη σωστή χρήση των αντιβιοτικών

Η αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών µε ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αντοχή των µικροβίων και την έξαρση των λοιµώξεων στα ελληνικά νοσοκοµεία επιβεβαιώνεται για µια ακόµη φορά, µέσα από τα στοιχεία νέας µελέτης, η οποία µάλιστα επικεντρώνεται στην πιο ευπαθή οµάδα του πληθυσµού, σε εκείνη που αφορά στα παιδιά.
Όπως έδειξε µελέτη που εκπόνησε το «Κέντρο Κλινικής Επιδηµιολογίας και Έκβασης Νοσηµάτων- Ίδρυµα Σταύρος Νιάρχος» (CLEO- www.cleoresearch.org), στα χειρουργεία του νοσοκοµείου µε επικεφαλής την χειρουργό παίδων κυρία Αναστασία Δηµοπούλου, σε 234 νοσηλευόµενα παιδιά, µόλις το 6,2% των παιδιών αυτών έλαβε το κατάλληλο αντιβιοτικό και για τη σωστή χρονική διάρκεια.

Πιο συγκεκριµένα, η διάρκεια χορήγησης της περιεγχειρητικής αντιµικροβιακής προφύλαξης βρέθηκε να αγγίζει τις επτά ηµέρες κατά µέσο όρο σε αντίθεση µε τις 24 ώρες που συστήνουν οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, γεγονός που αυξάνει σηµαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης πολυανθεκτικών µικροβίων.
Στο πλαίσιο αυτό πραγµατοποιήθηκε εκπαιδευτική παρέµβαση, κατά την οποία οι υπεύθυνοι χειρουργοί του νοσοκοµείου ενηµερώθηκαν για τα χαµηλά ποσοστά συµµόρφωσης τους µε τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για την ορθή χορήγηση αντιβιοτικών και έλαβαν αναλυτικό υλικό µε τις απαραίτητες συστάσεις.
Τα νέα στοιχεία σχετικά µε τη χορήγηση αντιµικροβιακής προφύλαξης σε 548 νοσηλευόµενα παιδιά που χειρουργήθηκαν στην ίδια κλινική του ίδιου νοσοκοµείου, κατά την περίοδο Ιανουάριος- Σεπτέµβριος 2014, ήταν αναπτρεπτικά: το 80% των µικρών ασθενών έλαβε σωστό αντιβιοτικό και σε σωστή διάρκεια, ενώ παράλληλα δεν παρατηρήθηκε καµία στατιστικά σηµαντική αύξηση της εµφάνισης λοίµωξης χειρουργικού πεδίου.  
Τα ευρήµατα της εν λόγω έρευνας αποκτούν ιδιαίτερη αξία, αν ληφθεί υπόψη ότι στην Ελλάδα 1 στους 10 νοσηλευόµενους ασθενείς αναπτύσσουν νοσοκοµειακή λοίµωξη, µε αποτέλεσµα περίπου 3.000 Έλληνες πολίτες να χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο.

Το ερευνητικό κέντρο Το ερευνητικό κέντρο

To «Κέντρο Κλινικής Επιδηµιολογίας και Έκβασης Νοσηµάτων- Ίδρυµα Σταύρος Νιάρχος» (CLEOwww.cleoresearch.org) παρουσίασε τα ευρήµατα της νέας έρευνας του, αναφορικά µε τη χορήγηση περιεγχειρητικής αντιµικροβιακής προφύλαξης στο 29ο Πανελλήνιο Χειρουργικό Συνέδριο και Διεθνές Χειρουργικό Φόρουµ 2014 που πραγµατοποιήθηκε στην Αθήνα.
Το CLEO ιδρύθηκε το 2011, µε δωρεά του Ιδρύµατος Σταύρος Νιάρχος, µε στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας των ασθενών και της ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών υγείας στα ελληνικά νοσοκοµεία, µε έµφαση στην πρόληψη των λοιµώξεων και τη µείωση της αλόγιστης χρήσης αντιβιοτικών στα νοσοκοµεία.
Αποτελεί µια συνεργατική πρωτοβουλία που έχει αναλάβει ο καθηγητής από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου της Pennsylvania, κ. Θεοκλής Ζαούτης, µαζί µε τις δύο Πανεπιστηµιακές Παιδιατρικές Κλινικές που λειτουργούν στα νοσοκοµεία παίδων «Αγία Σοφία» και «Παναγιώτη & Αγλαΐας Κυριακού»

www.protothema.gr